Waar een groep mensen is, bestaat ook een groepsdynamiek. De leer van de groepsdynamiek is erg belangrijke in de sociale wetenschappen en ligt ten grondslag aan theorieën die fenomenen als seksisme, racisme en stereotypering kunnen voorspellen. Ook op de werkvloer bestaat er een zekere groepsdynamiek.
Het is aan de manager om deze groepsdynamiek zoveel mogelijk te doorgronden.
Lukt hem of haar dit, dan kan tot op zekere hoogte ook voorspeld worden hoe de groep en individuen binnen deze groep reageren op bepaalde gebeurtenissen, wat nuttig is om het team goed te kunnen laten functioneren.
Groepsdynamiek betekenis en uitleg
De definitie van groepsdynamiek is de volgende:
Groepsdynamiek is een systeem van gedragingen en psychologische processen die plaatsvinden binnen een sociale groep of tussen verschillende sociale groepen.
Over het algemeen wordt er aangenomen dat er binnen de groepsdynamiek drie krachten werken:
- Omgevingsfactoren
- Persoonlijke factoren
- Leiderschapsfactoren
Samen bepalen deze drie factoren hoe de groepsdynamiek verloopt. Hieruit wordt dus ook direct duidelijk dat de leider van een groep een erg grote invloed heeft op de groepsdynamiek. De leider kan een positieve invloed hebben, maar bij slecht handelen ook een slechte invloed.
Het is aan de manager om een positieve invloed te hebben, wat de groepssfeer, -efficiëntie en -samenwerking ten goede komt. De groepsdynamiek beïnvloeden is één van de belangrijkste onderdelen van het werk als manager van een team.
Groepsdynamiek rollen: functionele rollen en socio-emotionele rollen
Binnen een groepsdynamiek zijn altijd verschillende rollen te onderscheiden die worden ingenomen door leden van de groep. Sommige groepsdynamiek rollen liggen vast, zoals die van de leider, maar veel groepsdynamiek rollen liggen ook meer open en kunnen in de loop der tijd wisselen tussen personen.
Er bestaan geen vaste rollen die we overal terugzien, behalve die van de leider en zeer globale rollen als voortrekkers en volgers binnen een groep.
De groepsdynamiek rollen die bestaan hangen echter ook met name af van het type groep en, in het geval van een zakelijk team, de markt waarin gewerkt wordt. Functionele rollen kunnen doorgaans vrij specifiek gedefinieerd worden, bijvoorbeeld: de programmeur en de tekstschrijver.
Rollen kunnen ook gedefinieerd worden vanuit een meer psychologisch oogpunt. Hierbij kan gedacht worden aan een rol als ondersteuner, rol van iemand die vooral de confrontaties aangaat binnen en/of voor het team en de rol van enthousiasmerend teamlid.
De groepsdynamiek beïnvloeden
In sommige groepen is de groepsdynamiek in evenwicht en functioneert het team erg goed. Vaker zijn er echter duidelijke verbeterpunten, die vaak een grondslag hebben in de groepsdynamiek.
Managers dienen deze groepsdynamiek te doorgronden en vervolgens de groepsdynamiek te beïnvloeden waar nodig. Vanuit de theorie wordt er aangenomen dat groepsdynamiek door vijf fasen gaat, waarbij de vijfde fase in principe de stabiele fase is. Deze vijf fasen zijn:
- Oriëntatie
- Strijd om de macht
- Samenwerking
- Strijd om de intimiteit
- Harmonie
Hoewel fase vijf, harmonie, als laatste fase wordt gezien, is het voor de meeste zakelijke teams optimaal om in fase drie te zitten, waarbij er een zekere afstand bestaat, maar ook een gezonde samenwerking waarmee doelen behaald kunnen worden.
Hoewel verhoudingen sterker kunnen worden in fase 4 en vervolgens vijf, bestaat er zeker in fase vier ook een risico van groepjesvorming en (te) felle discussievoering. Hoewel dit een natuurlijk proces binnen de groepsdynamiek is, kan het afleiden van zakelijke doelstellingen.
Teamleiders kunnen met name in fase 2, 3 en 4 invloed uitoefenen. In zakelijke situaties doet de manager er doorgaans goed aan fase 3 tijdig te herkennen en deze zo veel mogelijk te vertragen, zodat fase 3 langer blijft bestaan binnen het team.
